بیدل دهلوی: عمر گذشت و ...

عمر گذشت و همچنان داغ وفاست زندگي
زحمت دل کجا بريم آبله پاست زندگي


هر چه دميد از سحر داشت ز شبنمي اثر
در خور شوخي نفس غرق حياست زندگي


آخر کار زندگي نيست بغير انفعال
رفت شباب و اين زمان قد دوتاست زندگي


دل بزبان نميرسد لب بفغان نميرسد
کس بنشان نمي رسد تير خطاست زندگي


پرتوي از گداز دل بسته ره خرام شمع
زين کف خون نيمرنگ پا بحناست زندگي


تا نفس آيت بقاست ناله کمين مدعاست
دود دلي بلند کن دست دعا است زندگي


از همه شغل خوشتر است صنعت عيب پوشيت
پنبه بروي هم بدوز دلق گداست زندگي


يک دو نفس خيال باز رشته شوق کن دراز
تا ابد از ازل بتاز ملک خداست زندگي


خواه نواي راحتيم خواه طنين کلفتيم
هر چه بود غنيمتيم صوت و صداست زندگي


شور جنون ما و من جوش و فسون و هم و ظن
وقت بهار زندگيست ليک کجاست زندگي


جز بخموشي از حباب صرفه عافيت که ديد
اي قفس اينقدر مبال تنگ قباست زندگي


(بيدل ازين سراب وهم جام فريب خورده ئي
تا بعدم نميرسي دورنماست زندگي

بیدل دهلوی: چشم بربند،‌گرت ذوق تماشایی هست

در خموشی همه صلح است‌، نه جنگ است اینجا
غنچه شو، دامن آرام به چنگ است اینجا

چشم بربند،‌گرت ذوق تماشایی هست
صافی آینه درکسوت زنگ است اینجا

گر دلت ره ندهد جرم سیه‌بختی تست
خانهٔ آینه بر روی‌ که تنگ است اینجا

طایر عیش مقیم قفس حیرانی‌ست
مگذر ازگلشن تصویرکه‌ رنگ است‌اینجا

درره عشق ز دل فکر سلامت غلط است
گرهمه‌سنگ‌بود شیشه به‌چنگ است‌اینجا

چرخ‌پیمانه به‌دور افکن یک‌جام تهی است
مستی ما و تو آواز ترنگ است اینجا

شوق دل همسفر قافلهٔ بیهوشی‌ست
قدم راهروان گردش رنگ است اینجا

از ستمدیدگی طالع ما هیچ مپرس
آنچه پیش تو نگاهست خدنگ است اینجا

بیدل دهلوی: همه كس كشیده محمل به جناب كبریایت‌

همه كس كشیده محمل به جناب كبریایت‌

من و خجلت سجودی كه نكرده‌ام برایت‌

 

نه به خاك در بسودم‌، نه به سنگش آزمودم‌

به كجا برم سری را كه نكرده‌ام فدایت!!‌؟

 

نشود خمار شبنم می جام انفعالم‌

چو سحر چه مغز چیند سر خالی از هوایت‌؟

 

طرب بهار امكان به چه حسرتم فریبد؟

به بر خیال دارم گل رنگی از قبایت‌

 

هوس دماغ شاهی چه خیال دارد این جا؟

به فلك فرو نیاید سر كاسه گدایت‌

 

به بهار، نكته سازم‌; ز بهشت‌، بی‌نیازم‌

چمن آفرین نازم به تصور لقایت‌

 

نتوان كشید دامن ز غبار مستمندان‌

بخردم و نازها كن‌، سرما و نقش پایت‌

 

نفس از تو صبح خرمن‌، نگه از تو گل به دامن‌

تویی آن كه در بر من تهی از من است جایت

 

ز وصال‌، بی‌حضورم‌; به پیام‌، ناصبورم

چقدر ز خویش دورم كه به من رسد صدایت‌

 

نفس هوس خیالان به هزار نغمه صرف است

سردرد سر ندارم‌، من «بیدل‌» و دعایت‌

بیدل دهلوی: ای خیال قامتت آه ضعیفان را عصا

ای خیال قامتت آه ضعیفان را عصا
بر رخت نظاره‌ها را لغزش از جوش صفا

نشئهٔ صدخم شراب‌از چشم‌مستت‌غمزه‌ای
خونبهای صد چمن از جلوه‌هایت یک ادا





همچوآیینه هزارت چشم حیران رو به‌رو
همچوکاکل یک‌جهان جمع‌پریشان درقفا

تیغ مژگانت به آب ناز دامن می‌کشد
چشم مخمورت به‌خون تاک می‌بندد حنا





ابروی مشکینت از بار تغافل‌گشته خم
مانده‌زلف سرکشت ز اندیشهٔ دلها دوتا

رنگ خالت‌سرمه در چشم تماشا می‌کند
گرد خطت می‌دهد آیینهٔ دل را جلا





بسته بر بال اسیرت نامهٔ پرواز ناز
خفته در خون شهیدت جوش‌گلزار بقا

ازصفای عارضت جان می‌چکد گاه عرق
وز شکست‌ طره‌ات دل‌ می‌دمد جای‌ صدا





لعل خاموشت‌گر از موج تبسم دم زند
غنچه‌سازد در چمن پیراهن ازخجلت قبا

از نگاهت نشئه‌ها بالیده هر مژگان زدن
وز خرامت فتنه‌ها جوشیده از هر نقش پا





هرکجا ذوق تماشایت براندازد نقاب
گر جمالت عام سازد رخصت نظاره را

آخر از خود رفتنم راهی به فهم ناز برد
کیست گردد یک مژه برهم زدن صبر آزما





مردمک از دیده‌ها پیش از نگه‌گیرد هوا
سوختم چندانکه با خوی توگشتم آشنا

عمرها شد درهوایت بال عجزی می‌زند
ناکجا پروازگیرد بیدل از دست دعا

بیدل دهلوی: هیچ

جان هيچ و جسد هيچ و نفس هيچ و بقا هيچ

                                                               اي هستي تو ننگ عدم تا بکجا هيچ

ديدي عدم هستي و چيدي الم دهر

                                                               با اين همه عبرت ندميد از تو حيا هيچ

مستقبل اوهام چه مقدار جنون داشت

                                                               رفتيم و نکرديم نگاهي بقفا هیچ

آئينه امکان هوس آباد خيال است

                                                               تمثال جنون گر نکند زنگ و صفا هيچ

زنهار حذر کن زفسونکاري اقبال

                                                               جز بستن دستت نگشايد زحنا هيچ

خلقيست نمودار درين عرصه موهوم

                                                               مردي و زني باخته چون خواجه سرا هيچ

بر زله اين مايده هر چند تنيديم

                                                               جزحرص نچيديم چو کشکول گدا هيچ

تا چند کند چاره عرياني ما را

                                                               گردون که ندارد بجز اين کهنه ردا هيچ

منزل عدم و جاده نفس ما همه رهرو

                                                                رنج عبثي ميکشد اين قافله با هيچ

(بيدل) اگر اينست سرو برگ کمالت

                                                                تحقيق معاني غلط و فکر رسا هيچ

بیدل دهلوی: زندگی محروم تکرارست و بس

زندگی محروم تکرارست و بس
چون شرر این جلوه یک بارست و بس

از عدم جویید صبح ای عاقلان
عالمی اینجا شب تارست و بس

از ضعیفی بر رخ تصویر ما
رنگ اگر گل میکند بارست و بس

غفلت ما پردهٔ بیگانگیست
محرمان را غیر هم بارست و بس

کیست تا فهمد زبان عجز ما
ناله اینجا نبض بیمارست و بس

نیست آفاق از دل سنگین تهی
هرکجا رفتیم کهسارست و بس

از شکست شیشهٔ دلها مپرس
شش جهت یک نیشتر زارست و بس

در تحیر لذت دیدار کو
دیدهٔ آیینه بیدارست و بس

اختلاط خلق نبود بیگزند
بزم صحبت حلقهٔ مارست و بس

چون حباب از شیخی زاهد مپرس
این سر بی مغز دستارست و بس

ای سرت چون شعله پر باد غرور
اینکه گردن میکشی، دارست و بس

بیدل از زندانیان الفتیم
بوی گل را رنگ، دیوارست و بس

بیدل دهلوی: گم می کنم

چيزي از خود هر قدم زير قدم گم ميکنم

رفته رفته هرچه دارم چون قلم گم ميکنم

بي نصيب معنيم کز لفظ ميجويم مراد

دل اگر پيدا شود دير و حرم گم ميکنم

اي هوس دود تعين بر دماغ من مپيچ

زير اين پرچم چو شمع آخر علم گم ميکنم

تشنکام حرص ميميرد قناعت تا ابد

يک عرق گر از جبين شرم نم گم ميکنم

دعوي خضر طريقت بود نم آواره کرد

اندکي گر کم شود اين راه کم گم ميکنم

تا غبار وادي مجنون بيادم ميرسد

آسمان بر سر زمين زير قدم گم ميکنم

رنگ و بو چيزي ندارد غير استغنا بهار

هرچه از خود گم کنم با او بهم گم ميکنم

دل نميماند بدستم طاقت ديدار کو

تا تو مي آئي به پيش آينه هم گم ميکنم

عالم صورت برون از عالم تنزيه نيست

در صمد دارم تماشاگر صنم گم ميکنم

قاصد ملک فراموشي کسي چون من مباد

نامه ئي دارم که هرجا مي برم گم ميکنم

دم مزن از جستجوي شوق بي پرواي من

هرچه مي يابم ز هستي تا عدم گم ميکنم

بر رفيقان (بيدل) از مقصد چسان آرم خبر

منکه خود را نيز تا آنجا رسم گم ميکنم

بیدل دهلوی: تمثال خیالیم...

تمثال خیالیم چه زشتی چه نکویی

ای آینه بر ما نتوان بست دورویی

ناموس حیا بر تو بنازد که پس از مرگ

با خاک اگر حشر زند جوش نرویی

هوشی که چها دوخته‌ای از نفسی چند

چاک دو جهان را به همین رشته رفویی

ترتیب دماغت به هوس راست نیاید

خود را مگر ای غنچه‌ کنی جمع‌ و ببویی

از صورت ظاهر نکشی تهمت غایب

باور مکن این حرف‌ که ‌گویند تو اویی

زبن خرقه برون تاز و در غلغله واکن

چون نی به نیستان همه تن بند گلویی

حسن تو مبرا ز عیوبست ولیکن

تا چشم به خود دوخته‌ای آبله رویی

گر یک مژه جوشی به زبان نم اشکی

سیراب‌تر از سبزهٔ طرف لب جویی

تا آب تو نم دارد وگردیست ز خاکت

در معبد عرفان نه تیمم نه وضویی

ای شمع خیال آینه از رنگ بپرداز

رنگی‌که نداری عرقی‌کن‌که بشویی