باباطاهر عریان: دوبیتی

یــکی درد و یــکی درمان پســـندد

یک وصل و یکی هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجران

پســندم آنچه را جانان پسـندد

***

هر آنکس مال و جاهش بیشتر بی

دلــش از درد دنــیا ریشــــتر بی

اگر بر سر نهی چون خســروان تاج

به شیرین جانت آخر نیشتر بی

***

هر آنکس عاشق است از جان نترسد

یقیــــن از بند و از زنـــدان نترســـد

دل عـــاشـــــق بــود گــــرگ گرســـنـه

که گرگ از هی هی چوپان نترسد

***

خوشــا آندل کــه از خود بیخبر بــی

ندونه در ســـفر یا در حضر بی

بکوه و دشت و صحرا همچو مجنون

پی لیلی دوان با چشم تر بی

***

عزیزا کاسه‌ی چشمم ســرایت

میان هردو چشمم جای پایت

از آن ترسم که غافل پا نهی تو

نشــنید خـــار مژگــانـم بپایت

***

به صحرا بنگرم صــحرا ته وینم

به دریا بنگرم دریا ته وینم

بهر جا بنگرم کوه و در و دشت

نشان روی زیبای ته وینم

***

بیا تا دست ازین عالم بداریم

بیا تا پای دل از گل برآریم

بیا تا بردباری پیشـــه سازیم

بیا تا تخم نیکوئی بکاریم

***

زدســـت دیده و دل هر دو فریاد

که هر چه دیده بیند دل کند یاد

بسازم خنجری نیشش ز فولاد

زنــم بر دیــده تا دل گــــردد آزاد

***

خوشا آنانکه الله یارشان بی

بحمد و قل هو الله کارشان بی

خوشا آنانکــه دایم در نمازند

بهشت جاودان بازارشـــان بی

***

اگر زرین کلاهی عاقبت هیچ

اگر خود پادشاهی عاقبت هیچ

اگر ملک سلیمانت ببخشند

در آخر خاک راهی عاقبت هیچ 

خیام: بهرام گور

آن قصر که جمشید در او جام گرفت

آهو بچه کرد و روبه آرام گرفت

بهرام که گور می گرفتی همه عمر

دیدی که چگونه گور بهرام گرفت

 

خیام: ریاعیات

افسوس كه رفت عمر بر بيهوده     هم لقمه حرام و هم نفس آلوده

فرمودة ناكرده سيه رويـــــم كرد      فرياد ز كرده هـــــاي نا فــــرموده

***  

هر دل كه اسير محبت اوست خوشست     هر ســـر كه غبار سر آن كوســـــــت، خوشست

از دوســــت به نــــاوك غم آزرده مشـــــو     خوش باش كه هر چه آيد از دوست خوش است

***

گـــويند بهشت و حور عين خواهد بود     آنجا مي ناب و انگبين خواهد بود

گر ما مي و معشوق پرستيم رواست     چون عاقبت كار همين خواهد بود

***      

از تن چو برفت جان پاك مــن و تو     خاك دگران شود مغاك من و تو

زين پس ز براي خشت گور دگران     در كالبدي كشند خاك من و تو

***

گاه سحر است خيز اي مايه ناز     نرمك نرمك باده خور و چنگ نواز

كه آنـــــها كه بجايند نپايند دراز     و آنها كه شدند كس نمي آيد باز

***     

گويند: هر آن كس كه با پرهيزند     آنســان كه بميرند بدانسان برخيزند

ما با مي معشوق از آنيم مدام     باشد كه به حشرمان چنان برانگيزند

***     

چندين غم مال و حسرت دنيا چيست؟     هرگز ديدي كسي كه جاويد بزيست؟

اين چند نفـــس در تن تو عاريتي ست      بــا عاريتي عاريتي بـــايد زيســــــت

***     

در عشق تو از ملالتم ننگي نيسـت     با بيخبران در اين سخن جنگي نيست

اين شربت عشــق داروي مرادنست    نامردانرا از اين قــــــدح رنگي نيســـــت

***     

مي خـــوردن و گرد نيكوان گرديدن     بـــــهتر كه به رزق زاهـــــــدي ورزيدن

گر دوزخي اند مردم مست، بگوي     پس، روي بهشت را كه خواهد ديدن؟

***      

مي خور كه ترا بيخبر از خويش كند     خون در دل دشمن بد انديش كند

هشيار بدن چه سود دارد؟ جز آنك       ز انديشه پايان، دل تو ريش كنــد

***      

نا كرده گناه در جهان كيست؟ بگوي     و آنكس كه گنه نكرد چون زيست؟ بگوي

من بد كنــــــم و تو بد مكافات دهي     پس فرق ميـــان من و تو چيست؟ بگوي

***

سير آمدم اي خداي از هستي خويش     وز تنگدلي و از تهيــــــدستي خويش

از نيست تو هست مي كني، بيرون آر     زين نيستيم بحرمت هستي خويش

***      

سستي مـــــكن و فريضه ها را بگذار     وان لقمه كه داري زكسان باز مدار

در خون كس و مال كسي قصد مكن     در عــــهده آن جهان منم، باده بيار

***

با من تو هر آنجه گويي از كين گويي     پيوسته مرا ملحد و بيدين گويي

معترفـــم بدانچه گويي، ليـــــــــــــكن     انصاف بده، ترا رســد اين گويي؟

***   

ابر آمد و باز بر ســـــــر سبزه گريست     بي بــاده ارغوان نمي بايد زيست

اين سبزه كه امروز تماشا گه ماست     تا سبزه خاك ما تماشا گه كيست

***      

اي پيـــــــر خردمنـــــــد پگه تر برخيز     وان كـــودك خاكبيز را بنگر تيز

پندش ده گو كه: نرم نرمـك مي بيز     مغز سر كيقباد و چشم پرويز

***      

موجود هر آنجه هست، نقشست و خيال     عـــــــارف نبود هر كه نداند اين حال

بنشين قــــدحي باده بنوش و خوش باش     فارغ شو از اين نقش خيالات محال

***      

اين دو سه نادان كه چنان ميدانند     از جـــــــــهل كه داناي جهان ايشانند

خر باش كه چنـــان زخري چندانند     هر كه نو خرست كافرش مي خوانند

***      

اين كوزه چو من عاشق زاري بود ست     در بند ســـــــــر زلف نگاري بودست

اين دســـته كه بر گــــردن او مي بيني     دستيست كه بر گردن ياري بودست

***      

خيام اگر ز باده مستي خوش باش     گر با صنمي دمــي نشستي خوش باش

پايان همـــه چيز جهان نيستيست     پندار كه نيستي، چو هستي خوش باش

***      

از گــــردش روزگـــــــار بـــــــهري برگير     بر تخت طرب نشين و ساغر درگير

از طاعت و معصيت خدا مستغنيست     باري تو مــــــراد خود زعــــــالم گير

***      

تا كي غم آن خوري كه داري يا ني؟     دين عمر به خوشدلي گذاري يا ني؟

پر كــن قدح باده كه معلومت نيست     كاين دم كه فـــــــرو بري برآري يا ني

***

يا رب بگشاي بر من از رزق دري     بي منت اين خسان رسان ما حضري

از باده چـــنان مست نگه دار مرا     كز بيخبري نباشــــدم دردســــــــــــری

مولانا: بشنو این نی چون شکایت می‌کند

بشنو این نی چون شکایت می‌کند / از جداییها حکایت می‌کند

کز نیستان تا مرا ببریده‌اند / در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند

سینه خواهم شرحه شرحه از فراق / تا بگویم شرح درد اشتیاق

هر کسی کو دور ماند از اصل خویش / باز جوید روزگار وصل خویش

من به هر جمعیتی نالان شدم / جفت بدحالان و خوش‌حالان شدم

هرکسی از ظن خود شد یار من / از درون من نجست اسرار من

سر من از نالهٔ من دور نیست / لیک چشم و گوش را آن نور نیست

تن ز جان و جان ز تن مستور نیست / لیک کس را دید جان دستور نیست

آتشست این بانگ نای و نیست باد / هر که این آتش ندارد نیست باد

آتش عشقست کاندر نی فتاد / جوشش عشقست کاندر می فتاد

نی حریف هرکه از یاری برید / پرده‌هااش پرده‌های ما درید

همچو نی زهری و تریاقی کی دید / همچو نی دمساز و مشتاقی کی دید

نی حدیث راه پر خون می‌کند / قصه‌های عشق مجنون می‌کند

محرم این هوش جز بیهوش نیست / مر زبان را مشتری جز گوش نیست

در غم ما روزها بیگاه شد / روزها با سوزها همراه شد

روزها گر رفت گو رو باک نیست / تو بمان ای آنک چون تو پاک نیست

هر که جز ماهی ز آبش سیر شد / هرکه بی روزیست روزش دیر شد

در نیابد حال پخته هیچ خام / پس سخن کوتاه باید والسلام

بند بگسل باش آزاد ای پسر / چند باشی بند سیم و بند زر

گر بریزی بحر را در کوزه‌ای / چند گنجد قسمت یک روزه‌ای

کوزهٔ چشم حریصان پر نشد / تا صدف قانع نشد پر در نشد

هر که را جامه ز عشقی چاک شد / او ز حرص و عیب کلی پاک شد

شاد باش ای عشق خوش سودای ما / ای طبیب جمله علتهای ما

ای دوای نخوت و ناموس ما / ای تو افلاطون و جالینوس ما

جسم خاک از عشق بر افلاک شد / کوه در رقص آمد و چالاک شد

عشق جان طور آمد عاشقا / طور مست و خر موسی صاعقا

با لب دمساز خود گر جفتمی / همچو نی من گفتنیها گفتمی

هر که او از هم‌زبانی شد جدا / بی زبان شد گرچه دارد صد نوا

چونک گل رفت و گلستان درگذشت / نشنوی زان پس ز بلبل سر گذشت

جمله معشوقست و عاشق پرده‌ای / زنده معشوقست و عاشق مرده‌ای

چون نباشد عشق را پروای او / او چو مرغی ماند بی‌پر وای او

من چگونه هوش دارم پیش و پس / چون نباشد نور یارم پیش و پس

عشق خواهد کین سخن بیرون بود / آینه غماز نبود چون بود

آینت دانی چرا غماز نیست / زانک زنگار از رخش ممتاز نیست

مولانا: کو به کو

دوش چه خورده‌ای دلا راست بگو نهان مکن

چون خمشان بی‌گنه روی بر آسمان مکن

باده خاص خورده‌ای نقل خلاص خورده‌ای

بوی شراب می زند خربزه در دهان مکن

روز الست جان تو خورد میی ز خوان تو

خواجه لامکان تویی بندگی مکان مکن

دوش شراب ریختی وز بر ما گریختی

بار دگر گرفتمت بار دگر چنان مکن

من همگی تراستم مست می وفاستم

با تو چو تیر راستم تیر مرا کمان مکن

ای دل پاره پاره‌ام دیدن او است چاره‌ام

او است پناه و پشت من تکیه بر این جهان مکن

ای همه خلق نای تو پر شده از نوای تو

گر نه سماع باره‌ای دست به نای جان مکن

نفخ نفخت کرده‌ای در همه دردمیده‌ای

چون دم توست جان نی بی‌نی ما فغان مکن

کار دلم به جان رسد کارد به استخوان رسد

ناله کنم بگویدم دم مزن و بیان مکن

ناله مکن که تا که من ناله کنم برای تو

گرگ تویی شبان منم خویش چو من شبان مکن

هر بن بامداد تو جانب ما کشی سبو

کای تو بدیده روی من روی به این و آن مکن

شیر چشید موسی از مادر خویش ناشتا

گفت که مادرت منم میل به دایگان مکن

باده بنوش مات شو جمله تن حیات شو

باده چون عقیق بین یاد عقیق کان مکن

باده عام از برون باده عارف از درون

بوی دهان بیان کند تو به زبان بیان مکن

از تبریز شمس دین می رسدم چو ماه نو

چشم سوی چراغ کن سوی چراغدان مکن

مولانا: مرده بدم زنده شدم

مرده بدم زنده شدم گریه بدم خنده شدم

                                                        دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم

دیده سیر است مرا جان دلیر است مرا

                                                        زهره شیر است مرا زهره تابنده شدم

گفت که دیوانه نه‌ای لایق این خانه نه‌ای

                                                        رفتم دیوانه شدم سلسله بندنده شدم

گفت که سرمست نه‌ای رو که از این دست نه‌ای

                                                        رفتم و سرمست شدم وز طرب آکنده شدم

گفت که تو کشته نه‌ای در طرب آغشته نه‌ای

                                                        پیش رخ زنده کنش کشته و افکنده شدم

گفت که تو زیرککی مست خیالی و شکی

                                                       گول شدم هول شدم وز همه برکنده شدم

گفت که تو شمع شدی قبله این جمع شدی

                                                       جمع نیم شمع نیم دود پراکنده شدم

گفت که شیخی و سری پیش رو و راهبری

                                                       شیخ نیم پیش نیم امر تو را بنده شدم

گفت که با بال و پری من پر و بالت ندهم

                                                       در هوس بال و پرش بی‌پر و پرکنده شدم

گفت مرا دولت نو راه مرو رنجه مشو

                                                       زانک من از لطف و کرم سوی تو آینده شدم

گفت مرا عشق کهن از بر ما نقل مکن

                                                       گفتم آری نکنم ساکن و باشنده شدم

چشمه خورشید تویی سایه گه بید منم

                                                       چونک زدی بر سر من پست و گدازنده شدم

تابش جان یافت دلم وا شد و بشکافت دلم

                                                       اطلس نو بافت دلم دشمن این ژنده شدم

صورت جان وقت سحر لاف همی‌زد ز بطر

                                                       بنده و خربنده بدم شاه و خداونده شدم

شکر کند کاغذ تو از شکر بی‌حد تو

                                                       کآمد او در بر من با وی ماننده شدم

شکر کند خاک دژم از فلک و چرخ به خم

                                                        کز نظر وگردش او نورپذیرنده شدم

شکر کند چرخ فلک از ملک و ملک و ملک

                                                        کز کرم و بخشش او روشن بخشنده شدم

شکر کند عارف حق کز همه بردیم سبق

                                                        بر زبر هفت طبق اختر رخشنده شدم

زهره بدم ماه شدم چرخ دو صد تاه شدم

                                                        یوسف بودم ز کنون یوسف زاینده شدم
 
از توام ای شهره قمر در من و در خود بنگر

                                                         کز اثر خنده تو گلشن خندنده شدم

باش چو شطرنج روان خامش و خود جمله زبان

                                                         کز رخ آن شاه جهان فرخ و فرخنده شدم

مولانا: مرغ باغ ملکوت

روزها فکر من این است و همه شب سخنم
که چرا غافل از احوال دل خویشتنم؟

از کجا آمده ام؟ آمدنم بهر چه بود؟
به کجا می روم آخر ننمایی وطنم

مانده ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مرا
یا چه بوده است مراد وی از این ساختنم

جان که از عالم علویست یقین میدانم
رخت خود باز برآنم که همانجا فکنم

مرغ باغ ملکوتم نیم از عالم خاک
چند روزی قفسی ساخته ام از بدنم

ای خوش آن روز که پرواز کنم تا بر دوست
به هوای سر کویش پر و بالی بزنم

کیست در گوش که او میشنود آوازم
یاکدامیست سخن میکند اندر دهنم

کیست در دیده که از دیده برون می نگرد
یا چه جانست نگویی که منش پیرهنم

تا به تحقیق مرا منزل و ره ننمایی
یکدم آرام نگیرم نفسی دم نزنم

می وصلم بچشان تا در زندان ابد
از سر عربده مستانه بهم درشکنم

من به خود نامدم این جا که به خود باز روم
آن که آورد مرا باز برد در وطنم

تو مپندار که من شعر بخود می گویم
تا که هشیارم و بیدار یکی دم نزنم

شمس تبریز اگر روی بمن ننمایی
والله این قالب مردار بهم درشکنم

مولانا: من غلام قمرم ...

مــن  غلام  قمــرم ، غيـــر  قمـــر  هيــــچ  مگو
پيش مـــن جــز سخن شمع و شكــر هيچ مگو
سخن رنج مگو ،جز سخن گنج مگو
ور از اين بي خبري رنج مبر ، هيچ مگو
دوش ديوانه شدم ، عشق مرا ديد و بگفت
آمـــدم ، نعـــره مــزن ، جامه مـــدر ،هيچ مگو
گفتــم :اي عشق مــن از چيز دگــر مي ترســم
گــفت : آن  چيـــز  دگـــر  نيست  دگـر ، هيچ  مگو
من  به  گــوش  تـــو  سخنهاي  نهان  خواهم  گفت
ســر بجنبـــان كـــه بلـــي ، جــــز كه به سر هيچ مگو
قمـــري ، جـــــان  صفتـــي  در  ره  دل  پيــــــدا  شـــد
در  ره  دل  چـــه  لطيف  اســت  سفـــر  هيـــچ  مگــو
گفتم : اي دل چه مه است ايــن ؟ دل اشارت مي كرد
كـــه  نـــه  اندازه  توســت  ايـــن  بگـــذر  هيچ  مگو
گفتم : اين روي فرشته ست عجب يا بشر است؟
گفت : اين غيـــر فرشته ست و بشــر هيچ مگو
گفتم :اين چيست ؟ بگو زير و زبر خواهم شد
گــفت : مي باش چنيــن زيرو زبر هيچ مگو
اي نشسته در اين خانه پر نقش و خيال
خيز از اين خانه برو،رخت ببر،هيچ مگو
گفتم:اي دل پدري كن،نه كه اين وصف خداست؟
گفت : اين  هست  ولـــي  جان  پدر  هيچ  مگو

مولانا: شیرمردا

شیرمــــردا تو چه ترسی ز ســـــگ لاغرشان

برکش آن تیغ چو پــــولاد و بزن بر سرشــــان

چون ملک ساخته خود را به پر و بـــــال دروغ

همه دیــــوند که ابلیس بــــــود مــــــهترشان

همه قلبند و سیه چــــون بزنی بر سر سنگ

هین چرا غره شدستی تو به سیم و زرشان

مولانا: بی همگان به سر شود بی‌تو به سر نمی‌شود

بی همگان به سر شود بی‌تو به سر نمی‌شود

داغ تو دارد این دلم جای دگر نمی‌شود

دیده عقل مست تو چرخه چرخ پست تو

گوش طرب به دست تو بی‌تو به سر نمی‌شود

جان ز تو جوش می‌کند دل ز تو نوش می‌کند

عقل خروش می‌کند بی‌تو به سر نمی‌شود

خمر من و خمار من باغ من و بهار من

خواب من و قرار من بی‌تو به سر نمی‌شود

جاه و جلال من تویی ملکت و مال من تویی

آب زلال من تویی بی‌تو به سر نمی‌شود

گاه سوی وفا روی گاه سوی جفا روی

آن منی کجا روی بی‌تو به سر نمی‌شود

دل بنهند برکنی توبه کنند بشکنی

این همه خود تو می‌کنی بی‌تو به سر نمی‌شود

بی تو اگر به سر شدی زیر جهان زبر شدی

باغ ارم سقر شدی بی‌تو به سر نمی‌شود

گر تو سری قدم شوم ور تو کفی علم شوم

ور بروی عدم شوم بی‌تو به سر نمی‌شود

خواب مرا ببسته‌ای نقش مرا بشسته‌ای

وز همه‌ام گسسته‌ای بی‌تو به سر نمی‌شود

گر تو نباشی یار من گشت خراب کار من

مونس و غمگسار من بی‌تو به سر نمی‌شود

بی تو نه زندگی خوشم بی‌تو نه مردگی خوشم

سر ز غم تو چون کشم بی‌تو به سر نمی‌شود

هر چه بگویم ای سند نیست جدا ز نیک و بد

هم تو بگو به لطف خود بی‌تو به سر نمی‌شود

مولانا: من و تو

خنک آن دم که نشینیم در ایوان من و تو
به دو نقش و به دو صورت به یکی جان من و تو


داد باغ و دم مرغان بدهد آب حیات
آن زمانی که درآییم به بستان من و تو


اختران فلک آیند به نظاره ما
مه خود را بنماییم بدیشان من و تو


من و تو بی‌من و تو جمع شویم از سر ذوق
خوش و فارغ ز خرافات پریشان من و تو


طوطیان فلکی جمله شکرخوار شوند
در مقامی که بخندیم بدان سان من و تو


این عجبتر که من و تو به یکی کنج این جا
هم در این دم به عراقیم و خراسان من و تو


به یکی نقش بر این خاک و بر آن نقش دگر
در بهشت ابدی و شکرستان من و تو

مولانا: شد ز غمت خانه سودا دلم

شد ز غمت خـــانه ســـــودا دلـــــم                           

                                              در طلبت رفـــــــــت به هر جا دلم

در طلب زهـــــره رخ مـــــــــــاه رو

                                               می نگرد جــــــــــــانب بالا دلم

فرش غمش گشتم و آخر ز بخت

                                               رفـــت بر این سقف مصفا دلم

آه که امروز دلــــــم را چه شــــــد

                                           دوش چه گفته است کسی با دلم

از طلب گوهر گویای عشـــــــــق

                                               مـــــوج زند مـــــوج چو دریا دلم

روز شد و چادر شـــــــب می درد

                                               در پی آن عیش و تماشــــا دلم

از دل تو در دل من نکته‌هاســــت

                                               وه چه ره اســت از دل تو تا دلم

گـــــــــر نکنی بر دل من رحـمتی

                                               وای دلـــــــم وای دلــــم وای دلم

ای تبریز از هــــــوس شمس دین

                                               چند رود ســـــــوی ثریـــــــا دلـم

مولانا: قراضه چین

ای عاشقان ای عاشــــــــــــــقان آن کس که بیند روی او

شوریده گردد عقــــــــــــل او آشـــــفته گردد خــــــــوی او

معشوق را جویـــــان شــــــــــود دکان او ویران شـــــــــود

بر رو و سر پویان شود چــــــــــــون آب اندر جــــــــــوی او

در عشق چون مجنون شود سرگشته چون گردون شود

آن کو چنین رنجــــــــــــــور شد نایافـت شـــــــد داروی او

جــــــــــان ملک سجـــده کند آن را که حــق را خاک شد

ترک فلک چـــــــاکر شــود آن را که شــــــــد هنــــدوی او

عشـــــــقش دل پردرد را بر کــــــف نهــــــــد بو می‌کـــند

چون خـــــــــــوش نباشد آن دلی کو گشت دستنبوی او

بس سیــنه‌ها را خست او بـــــــس خـواب‌ها را بست او

بسته‌ست دســـت جــــــادوان آن غــــــمزه جــــــادوی او

شاهان همه مســــکین او خـــــــوبان قراضه چیـــــــن او

شیــــــران زده دم بر زمیــــــن پیش ســـــــگان کـــوی او

بنـــــــــــــگر یکی بر آســــــــــمان بر قله روحــــــــــــانیان

چنــــدین چــــــــراغ و مشعله بر برج و بر بــــــــــــاروی او

شد قلعه دارش عقل کل آن شـــــــــــاه بی‌طبل و دهـل

بر قلعـــــــــه آن کـــــــس بررود کــــــــــــو را نماند اوی او

ای ماه رویش دیـــــــــده‌ای خـــــــوبی از او دزدیــــــده‌ای

ای شب تو زلفش دیده‌ای نی نی و نی یک مــــــوی او

این شب سیه پوش است از آن کز تعزیه دارد نشــــــان

چون بیـــــــــــوه‌ای جامه سیه در خاک رفته شـــــوی او

شب فعل و دستـــــــــان می‌کند او عیش پنهان می‌کند

نی چشـــــــم بندد چشـــم او کژ می‌نــــــــــهد ابروی او

ای شـــــــــــــــــب من این نوحه گری از تــو ندارم باوری

چون پیش چـــوگان قدر هســـــــتی دوان چون گــوی او

آن کس که این چــــــوگان خورد گوی ســــــــعادت او برد

بی‌پا و بی‌ســـــر می‌دود چون دل به گرد کــــــــــــوی او

ای روی ما چـــــــون زعفران از عشـــــــق لاله ستان او

ای دل فرورفته به ســــــر چون شــــــــانه در گیسوی او

مر عشق را خود پشت کو سر تا به ســر روی است او

این پشت و رو این سو بود جز رو نباشـــــد ســـــوی او

او هســــــت از صــــــــورت بری کارش همه صورتـــگری

ای دل ز صــــــــــــورت نگذری زیرا نه‌ای یک تــــــــوی او

دانـــــــــد دل هر پــــــــــــاک دل آواز دل ز آواز گــــــــــــل

غریـــــدن شـــــــیر است این در صــــــــــورت آهــوی او

بافیده دســــــــــت احـــــد پیـــــــــــدا بود پیـــــــــدا بود

از صنــــــعت جولاهه‌ای وز دســــــــــت وز ماکــــــوی او

ای جـــــــــــان‌ها مـــــاکوی او وی قبــــــــــله ما کوی او

فراش این کو آســـــــــــــمان وین خاک کدبانــــــــوی او

سوزان دلم از رشـک او گــــشته دو چشمم مشک او

کی ز آب چشـــــــــم او تر شود ای بــــــحر تا زانوی او

این عشق شد مهمان من زخمی بزد بر جـــــــان من

صد رحمت و صد آفرین بر دســـــت و بر بــــــــــازوی او

من دســــــت و پا انداختم وز جســـــت و جو پرداختم

ای مرده جست و جوی من در پیش جست و جوی او

من چــــــند گفتم های دل خاموش از این سودای دل

سودش ندارد های من چون بشـــــــــنود دل هوی او

وحشی بافقی: آنچه کردی ، آنچه گفتی غایت مطلوب بود

آنچه کردی ، آنچه گفتی غایت مطلوب بود
هر چه گفتی خوب گفتی هر چه کردی خوب بود


من چرا در عشق اندیشم ز سنگ طعن غیر
آنکه مجنون بود اینش در جهان سرکوب بود


چند گویی قصهٔ ایوب و صبر او بس است
بیش از این ما صبر نتوانیم آن ایوب بود


بود از مجنون به لیلی لاف یکرنگی دروغ
در میان گر احتیاج قاصد و مکتوب بود


من نمی‌دانم که این عشق و محبت از کجاست
اینقدر دانم که میل از جانب مطلوب بود


این عجایب بین که یوسف داشت در زندان مصر
پای در زنجیر و جایش در دل یعقوب بود


وحشی این مژگان خون پالا که گرد غم گرفت
یاد آن روزی که در راه کسی جاروب بود

وحشی بافقی: قدر اهل درد ، صاحب درد می داند که چیست

قدر اهل درد ، صاحب درد می داند که چیست

مرد صاحب درد ، درد مرد ، می داند که چیست

هر زمان در مجمعی گردی چه دانی حال ما

حال تنهاگرد ، تنهاگرد ، می داند که چیست

رنج آنهایی که تخم آرزویی کشته اند

آنکه نخل حسرتی پرورد می داند که چیست

آتش سردی که بگدازد درون سنگ را

هرکه را بوده ست آه سرد می داند که چیست

بازی عشقست کاینجا عاقلان بر شش درند

عقل کی منصوبه این نرد می داند که چیست

قطره ای از باده عشق است صد دریای زهر

هرکه یک پیمانه زین می خورد می داند که چیست

وحشی آن کس را که خونی چند رفت از راه چشم

علت آثار روی زرد می داند که چیست

وحشی بافقی: دلتنگم و با هیچکسم میل سخن نیست

دلتنگم و با هيچکسم ميل سخن نيست

                                                       کس در همه آفاق به دلتنـــگی مـــن نيســـت

گلگشت چمن با دل آســـــــوده توان کـرد

                                                       آزرده دلان را ســـــر گلگشت چـــمن نيســــت

از آتش ســــــودای تو و خــــــار جفــــایت
 
                                                       آن کيســـت که با داغ نو و ، ریش کهن نيسـت

بسيار ستمکار و بسی عهد شکن هست

                                                       اما به ستمکــــاری آن عــــــهد شکن نيســــت

در حشر چــــو بينند بدانند که وحشيست

                                                       آنرا که تنی غرقه به خون هست و کفن نيست

وحشی بافقی: مجنون و عیب جو

به مجنون گفت روزی عیب جویی
كه پیدا كن به از لیلی نكویی


كه لیلی گر چه در چشم تو حوری است
به هر جزئی ز حسن او قصوری است


ز حرف عیب جو مجنون بر آشفت
در آن آشفتگی خندان شد و گفت:


اگر در دیده ی مجنون نشینی
به غیر از خوبی لیلی نبینی


تو كه دانی كه لیلی چون نكویی است
كز و چشمت همین بر زلف و رویی است


تو قد بینی و مجنون جلوه ی ناز
تو چشم و او نگاه ناوك انداز


تو مو بینی و مجنون پیچش مو
تو ابرو, او اشارت های ابرو


دل مجنون ز شكر خنده خون است
تو لب می بینی و دندان كه چون است


كسی كاو را تو لیلی كرده ای نام
نه آن لیلی است كز من برده آرام

وحشی بافقی: روم به جای دگر ...

روم به جــای دگر، دل دهم به یـــــار دگــــــر

هـــوای یــــــار دگــــر دارم و دیــــــــــار دگــــر

به دیــگری دهم این دل که خوار کردهٔ تست

چرا کــه عاشـــــــق تــــــو دارد اعتبـــــار دگر

میــــــــان مــــــا و تو ناز و نیاز بر طرف است

به خـــــــود تو نیز بده بعد از این قـــــــرار دگر

خبر دهیــــــــد به صیاد مـــــا که ما رفتیــــــم

به فـــــکر صیـــــــــد دگر بــاشد و شـــکار دگر

خموش وحشی از انکار عشق او کاین حرف

حکـــــــــایتیست که گــــفتی هـــــزار بار دگر

وحشی بافقی: شرح پریشانی

دوستان شرح پریشـــــــانی مـــن گوش کنید

داستان غم پنـــــهانی من گـــــــــوش کنیـــد

قصه بی سر و ســامانی من گــــوش کنیــــد

گفت و گوی مــــن و حیرانی من گوش کنیـــد

شرح این آتش جـــــــان ســوز نگفتن تا کی؟

سوختم ســـــــوختم این راز نهفتـــن تا کی؟

روزگــــــاری من و او ســاکن کــــویی بـــودیم

ســــــاکن کوی بت عربــده جـــویی بـــــودیم

عقــــــــــل و دین باخته دیـــوانه رویی بودیــم

بسته سلســـله سلسله مــــویی بـــــــودیم

کس در آن سلسله غــیر از من و دل بند نبود

یک گرفتــار از این جمـــله که هســـتند نبـــود

نرگس غــمزه زنش اینــــهمه بیـــمار نداشــت

سنبل پـر شکنش هــــــیچ گرفتــــار نداشـــت

اینـــهمه مشتری و گـــــرمی بــــازار نداشـــت

یوســـــفی بــــــود ولی هـــیچ خریدار نداشت

اول آنکس که خریــــــــدار شــــــدش من بودم

باعث گرمی بازار شــــــــــــدش من بـــــــودم

وحشی بافقی: رمیدیم

ما چون ز دری پای کشیدیم کشیدیم

امیــــد ز هـــر کس که بریدیم ، بریدیم

دل نیست کبوتر که چو برخاست نشیند

از گوشـــهٔ بامی که پریــــدیم ، پریــدیم

رم دادن صیــد خود از آغاز غلط بود

حالا که رماندی و رمیدیم ، رمیدیم

کوی تو که باغ ارم روضهٔ خلد است

انگــــار که دیدیم ندیدیم، ندیدیــم

سد باغ بهار است و صلای گل و گلشن

گر میــــوهٔ یک بــــاغ نچیدیم ، نچیدیــم

ســــرتا به قدم تیـــغ دعاییم و تو غافل

هان واقف دم باش رسیدیم، رسیدیم

وحـشی سبب دوری و این قسم سخنها

آن نیست که ما هم نشنیدیم ، شنیدیم

وحشی بافقی: غلط کردم

تکیه کـــردم بر وفــــــای او غــلط کردم ، غـلط

باختـــــم جــــان در هوای او غلط کـردم، غلط

عمر کردم صــرف او فعلی عبث کــــردم ، عبث

ساختم جـــان را فــــدای او غلط کــردم ، غلط

دل به داغش مبتلا کـــردم خطا کردم ، خطـــا

سوختم خود را بــــرای او غلط کـــــردم ، غلط

اینکه دل بستـــم به مهر عــــارضش بــــد بود بد

جــــان که دادم در هـــوای او غلط کـــردم ، غلط

همچو وحشی رفت جانم درهوایش حیف ، حیف

خـــو گرفتــــم با جـــفای او غلط کــــردم ، غــــلط

فرخی یزدی: زندگانی گر مرا عمری هراسان كرد و رفت

زندگانی گر مرا عمری هراسان كرد و رفـت

مشكل ما را بمردن خوب آسان كرد و رفت

جغد غم هم در دل ناشــاد ما ساكن نشد

آمد و اين بوم را يكبـــاره ويـــران كـرد و رفت

جانشين جم نشد اهريـــــمن از جــادوگری

چند روزی تكيه بر تخت سليمان كرد و رفت

پيش مردم آشكارا چون مرا ديوانـه ساخت

روی خود را آن پری از ديده پنهان كرد و رفت

وانكرد از كار دل چون ع‍‍‍قده بـــــاد مشكبوی

گردشی در چين آن زلف پريشان كرد و رفت

پيش از اينها در مسلمانی خــدائی داشتم

بت پرستم آن نگار نامسلمان كـــــرد و رفت

با رميــــدنهای وحشی آمــــد آن رعـــنا غزال

فرخی را با غــــزل سازی غزلخوان كرد و رفت

صائب تبریزی: هر چه دیدیم درین باغ ...

هر چه دیدیم درین باغ، ندیدن به بود

                                                               هر گل تازه که چیدیم، نچیدن به بـــــــود

هر نوایی که شنیدیم ز مرغان چمـن

                                                              چون رسیدیم به مضمون، نشنیدن به بود

زان ثمرها که گزیدیم درین باغسـتان

                                                              پشت دســت و لب افسوس گزیدن به بود

دامن هر که کشیدیم درین خارستان

                                                             بجز از دامـــن شبـــــها، نکشیدن به بـــــود

هر متاعی که خریدیم به اوقات عزیـز

                                                             بود اگر یوســــف مصــــری، نخریدن به بــود

لذت درد طلب بیشتر از مطلوب است

                                                             نارسیدن به مطالب، ز رسیــــدن به بــــــود

جهل سررشتهٔ نظاره ربود از دستــــم

                                                             ور نه عیـــب و هنـر خلق ندیــــدن به بـــــود

مانــع رحم شد اظهـــار تحمـــل صائب

                                                            زیر بــــار غــــم ایام خمیــــــــــدن به بـــــــود

فرخی یزدی: هرجا سخن از جلوه ی آن ماه پری بود

هرجا ســـخن از جلوه ی آن مــــاه پری بــود

كــــارِ من ســـودازده ، دیــــوانه گری بـــــــود

پـــرواز به مرغــان چمن خوش كه دریــن دام

فریاد من از حســــرت بی بال و پری بـــــــود

گــــــــر اینــــهمه وارســـــته و آزاد نبــــودم

چون سـرو ، چرا بهره ی من بی ثمری بود

روزیكه ز عشق تو شدم بی خبر از خویش

دیــــدم كه خبـــــرها همه از بی خبری بود

بی تابـــــش مهر رُخت ای مـــــاه دل افروز

یاقوت صـفت ، قسمت ما خون جگری بود

دردا ، كه پرستـاری بیمار غـــــم عشــــق

شبها همه در عــهده ی آه سحــــــری بود

فرخی یزدی: گرچه مجنونم و ...

گرچه مجنونم و صحرای جنون جای منست

لیک دیوانه تر از من،دل شیـــــدای منست

آخر از راه دل و دیــــده ســــرآرد بیـــــــــرون

نیش آن خار که از دست تو درپای منست

رخت بربست ز دل شادی و ،هنگـــام وداع

با غمت گفت که:یا جای تو یا جای منست

جامه ای را که به خون رنگ نمودم، امــــروز

برجفا کــــاری تو شاهد فــــردای منســــت

سر تســــلیم به چرخ آنکه نیــــــاورد فـــرود

با همه جور و ستم همت والای منســــــت

دل تماشـــایی تو، دیـــــده  تمـــاشایی دل

من به فکر دل و خلقی به تماشای منست

آنــکه در راه طلــب خستــــه نگردد هرگـــــز

پای پر آبــــله بادیــه پیـــــــمای منســـــــت

فرخی یزدی: آن زمان که بنهادم سر به پای آزادی

آن زمان که بنهادم ســـــر به پای آزادی

دست خود ز جان شستم از برای آزادی

تا مگر به دســــت آرم دامـــن وصالش را

می دوم به پای ســــــر در قفــای آزادی

با عوامــــــــل تکفیـــــر صنف ارتجاعی باز

حمــــــله میکنــــــد دایم بر بنــــای آزادی

در محیط طوفان زا، ماهرانه درجنگ است

ناخـــــدای استبــــداد با خــــــدای آزادی

دامــــن محبــــت را گر کنی ز خون رنگین

می تــوان تو را گفتــــن پیشــــوای آزادی

فرخی ز جان و دل می کند در این محفل

دل نثـــار استقلال ، جــــان فــدای آزادی

فرخی یزدی: شب چو در بستم و ...

شب چو در بستم و مست از می‌نابش کردم
ماه اگر حلقه به در کوفت جوابش کردم


دیدی آن ترک ختا دشمن جان بود مرا
گرچه عمری به خطا دوست خطابش کردم


منزل مردم بیگانه چو شد خانه چشم
 آنقدر گریه نمودم که خرابش کردم


شرح داغ دل پروانه چو گفتم با شمع
آتشی در دلش افکندم و آبش کردم


غرق خون بود و نمی خفت ز حسرت فرهاد
خواندم افسانه شیرین و به خوابش کردم


دل که خونابهٔ غم بود و جگرگوشه دهر
بر سر آتش جور تو کبابش کردم


زندگی کردن من مردن تدریجی بود
آنچه جان کند تنم‚ عمر حسابش کردم

صائب تبریزی: ما رخت خود به گوشهٔ عزلت کشیده‌ایم

ما رخت خود به گوشهٔ عزلت کشیده‌ایم

دست از پیاله، پای ز صحبت کشیده‌ایم

مشکل به تازیانهٔ محشر روان شود

پایی که ما به دامن عزلت کشیده‌ایم

گردیده است سیلی صرصر به شمع ما

دامان هر که را به شفاعت کشیده‌ایم

صبح وطن به شیر مگر آورد برون

زهری که ما ز تلخی غربت کشیده‌ایم

گردیده است آب دل ما ز تشنگی

تا قطره‌ای ز ابر مروت کشیده‌ایم

آسان نگشته است بهنگ، ساز ما

یک عمر گوشمال نصیحت کشیده‌ایم

بوده است گوشهٔ دل خود در جهان خاک

جایی که ما نفس به فراغت کشیده‌ایم

صائب چو سرو و بید ز بی‌حاصلی مدام

در باغ روزگار خجالت کشیده‌ایم

صائب تبریزی: دیدن روی تو ظلم است و ...

دیدن روی تو ظلم است و ندیدن مشکل است
چیدن این گل گناه است و نچیدن مشکل است


هر چه جز معشوق باشد پردهٔ بیگانگی است
بوی یوسف را ز پیراهن شنیدن مشکل است


غنچه را بـــاد صبـــا از پوســـت می‌آرد بـــرون
بی‌نسیم شوق، پیراهن دریدن مشکل است


ماتم فرهـــــاد کوه بیســـــــــتون را ســــرمه داد
بی هم‌آوازی نفس از دل کشیدن مشکل است


هر ســـــر موی ترا با زنـــدگی پیونــــــــدهاست
با چنین دلبستگی، از خود بریدن مشکل است


در جوانی تــــوبه کــــن تا از ندامــــــــت برخــــــوری
نیست چون دندان، لب خود را گزیدن مشکل است


تا نگـــردد جذبهٔ توفیــــــق صائب دستگیــــــر
از گل تعمیر، پای خود کشیدن مشکل است

صائب تبریزی: ای دفتر حسن ترا، فهرست خط و خالها

ای دفتر حســــن ترا، فهرســـــت خط و خــــالـها

تفصیلها پنهان شــــــــده، در پــــردهٔ اجمـــــــالها

پیشـــــــانی عفــــو ترا، پرچین نســــازد جـرم مـا

آییــــــنه کی برهم خورد، از زشـــــــتی تمثالــها؟

با عقل گشتم همسفر، یک کوچه راه از بیکسی

شد ریشـــه ریشـــه دامنم، از خـــار استدلالـــها

هر شــب کواکب کـــم کنند، از روزی مــا پــاره‌ای

هـــــــر روز گـــــردد تنگتر، ســــوراخ این غربالـــها

حیران اطـــــوار خـــودم، درمــــاندهٔ کــــار خـــودم

هر لحظه دارم نیتـــــی، چـــــون قرعـــهٔ رمــــالها

هــر چند صائب مـــی‌روم، سامان نومیــــدی کنم

زلفش به دستم می‌دهــــد، ســـــررشتهٔ آمالـها